# 555 Zamanlayıcı Entegresi Klavuzu
## Giriş
555 zamanlayıcı entegresi (**NE555, SA555, SE555C**) elektronik devrelerde zamanlama, osilatör ve flip-flop uygulamaları için yaygın olarak kullanılan çok yönlü bir entegredir. Üç temel çalışma modu sayesinde geniş bir kullanım alanı sunar:
1. **Monostable (Tek Kararlı)**: Tek bir zamanlama darbesi üretir.
2. **Astable (Kararsız)**: Sürekli kare dalga üretir (osilatör).
3. **Bistable (Çift Kararlı)**: İki kararlı duruma sahip flip-flop gibi çalışır.
---
## Pin Yapılandırması
555 entegresi **8 pinli** bir yapıya sahiptir ve pinlerin işlevleri şu şekildedir:
| **Pin No** | **Pin Adı** | **Açıklama** |
|------------|--------------------|---------------------------------------------------------|
| 1 | **GND** | Toprak bağlantısı (negatif uç). |
| 2 | **TRIGGER** | Tetikleme girişi (1/3 VCC altına düştüğünde devre çalışır). |
| 3 | **OUTPUT** | Çıkış sinyalini verir (yüksek veya düşük). |
| 4 | **RESET** | Devreyi sıfırlar (aktif düşük). |
| 5 | **CONTROL VOLTAGE**| Zamanlama değerini harici voltaj ile modüle eder. |
| 6 | **THRESHOLD** | Zamanlama döngüsünü bitirir (≥ 2/3 VCC olduğunda). |
| 7 | **DISCHARGE** | Kondansatörü harici bir yol üzerinden boşaltır. |
| 8 | **VCC** | Pozitif besleme gerilimi (4.5V ile 15V arası). |
---
## Çalışma Modları
### 1. Monostable (Tek Kararlı Mod)
- **Amaç**: Tek bir zamanlama darbesi üretir.
- **Çalışma Prensibi**:
- **TRIGGER** pini 1/3 VCC altına düştüğünde devre tetiklenir ve çıkış **yüksek (HIGH)** olur.
- Zaman süresi, harici **R (Direnç)** ve **C (Kondansatör)** ile belirlenir.
- Zamanlama süresi şu formülle hesaplanır:
**T = 1.1 * R * C**
- **Kullanım Alanları**: Gecikme devreleri, tek darbe üretimi.
---
### 2. Astable (Kararsız Mod)
- **Amaç**: Sürekli kare dalga üretir (osilatör).
- **Çalışma Prensibi**:
- Dirençler **R1**, **R2** ve kondansatör **C** kullanılarak çıkış sinyali oluşturulur.
- Çıkış sürekli olarak **yüksek (HIGH)** ve **düşük (LOW)** arasında geçiş yapar.
- Zamanlama formülleri:
- **Yüksek Süre (T_high)**: `T_high = 0.693 * (R1 + R2) * C`
- **Düşük Süre (T_low)**: `T_low = 0.693 * R2 * C`
- **Frekans**: `f = 1.44 / [(R1 + 2R2) * C]`
- **Kullanım Alanları**: LED flaşörler, osilatör devreleri, frekans üretimi.
---
### 3. Bistable (Çift Kararlı Mod)
- **Amaç**: İki kararlı durum arasında geçiş sağlar (flip-flop).
- **Çalışma Prensibi**:
- **TRIGGER** pini bir darbe aldığında çıkış **yüksek (HIGH)** olur.
- **RESET** pini aktif olduğunda (düşük seviye), çıkış sıfırlanır.
- **Kullanım Alanları**: Anahtarlama devreleri, hafıza uygulamaları.
---
## Teknik Özellikler
| **Özellik** | **Değerler** |
|------------------------|---------------------------------------|
| Besleme Gerilimi (VCC) | 4.5V - 15V |
| Çalışma Akımı | ~10 mA (5V'da) |
| Çıkış Akımı | ±200 mA |
| Frekans Aralığı | 0 Hz - 100 kHz |
| Sıcaklık Aralığı | -55°C ile +125°C (SE555) |
---
## Kullanım Alanları
- **Zamanlama Devreleri**: Gecikme zamanlamaları, zamanlayıcılar.
- **Osilatörler**: Kare dalga sinyalleri üretme.
- **PWM Kontrolü**: Motor hız kontrolü, LED parlaklık ayarı.
- **Darbe Üretimi**: Sayaçlar, tetikleyiciler.
- **Ses Üretimi**: Ton üretimi, alarm sistemleri.
---
## Örnek Devre: Astable Mod
Aşağıda astable mod için örnek bir bağlantı şeması verilmiştir:
VCC (Pin 8) ---- R1 ----+----- Pin 7 (DISCHARGE)
| |
R2 C1
| |
Pin 6 (THRESHOLD) ------+---------+
|
Pin 3 (OUTPUT) ---- Kare Dalga Çıkışı
### Zamanlama Formülleri:
- **Yüksek Süre (T_high)**: `T_high = 0.693 * (R1 + R2) * C`
- **Düşük Süre (T_low)**: `T_low = 0.693 * R2 * C`
- **Frekans**: `f = 1.44 / [(R1 + 2R2) * C]`
---
## Sonuç
555 zamanlayıcı entegresi, kolay kullanımı ve esnekliği sayesinde elektronik projelerde temel bir yapı taşıdır. Monostable, astable ve bistable çalışma modları sayesinde zamanlama, osilatör ve anahtarlama uygulamalarında vazgeçilmez bir çözümdür. Bu klavuz, devre tasarımlarınızda 555 entegresini doğru ve verimli şekilde kullanmanız için kapsamlı bir kaynak sunmaktadır.
